پرینترهای سه‌بعدی با فناوری مدل‌سازی رسوب ذوب‌شده (FDM) به دلیل دسترسی‌پذیری، هزینه پایین و تنوع مواد، به ابزاری فراگیر در میان علاقه‌مندان، کارگاه‌های نمونه‌سازی، مراکز آموزشی و صنایع کوچک تبدیل شده‌اند. این دستگاه‌ها، هرچند در ظاهر پیچیده به نظر می‌رسند، با پیروی از یک برنامه نگهداری منظم و اصولی، می‌توانند برای سال‌ها با حداکثر کیفیت و قابلیت اطمینان به کار خود ادامه دهند. عدم توجه به نگهداری صحیح نه تنها منجر به افت کیفیت چاپ و افزایش ضایعات مواد میشود، بلکه می‌تواند عمر مفید قطعات گران‌قیمت را کاهش داده و حتی خطرات ایمنی ایجاد کند.
این گزارش یک دستورالعمل جامع و تخصصی برای نگهداری پرینترهای سه‌بعدی FDM ارائه می‌دهد. هدف از این راهنما، توانمندسازی کاربران برای درک عمیق‌تر سازوکار دستگاه، اجرای صحیح رویه‌های نگهداری پیشگیرانه و تشخیص و رفع مشکلات رایج با رویکردی مبتنی بر اصول مهندسی است. با پیروی از این دستورالعمل، کاربران می‌توانند از دستگاه خود عملکردی پایدار، قطعاتی با کیفیت بالا و محیط کاری ایمن را انتظار داشته باشند.
نگهداری روزانه (قبل و بعد از هر چاپ)
یک بررسی سریع یک دقیقه‌ای برای جلوگیری از شایع‌ترین و فوری‌ترین خرابی‌های چاپ.
-
تمیز کردن نازل:
بازرسی چشمی نازل برای هرگونه تکه پلاستیک یا ضایعات آشکار، در صورت نیاز، از یک برس فلزی یا سوزن نازل استفاده شود.
2. بررسی بستر چاپ:
- پاک کردن سطح ساخت با یک پاک‌کننده مناسب (مانند الکل ایزوپروپیل) برای اطمینان از چسبندگی خوب.
- اطمینان از تراز بودن بستر با استفاده از قابلیت Auto-Level یا تنظیم دستی.
بررسی فیلامنت:
بررسی شکستگی، گره خوردن یا رطوبت‌زدگی فیلامنت و اطمینان از وجود فیلامنت کافی برای چاپ برنامه‌ریزی شده.
روانکاری محورها (در صورت لزوم):
- حرکت روان محورهای X و Y را با دست تست کنید، و در صورت نیاز روانکار مناسب (روغن سیلیکون، اسپری تفلن، گریس لیتیوم) را به شفت ها و قسمت های دوار اعمال کنید.
- نشانه های کمبود روغن میتوان به افزایش نویز از سمت موتور ها و یاتاقان ها، خطوط نمایان روی قطعه چاپ شده و داغ شدن و توقف استپر موتور ها اشاره کرد.
نگهداری هفتگی
- تمیز کردن کامل صفحه ساخت.
- استفاده از یک برس و/یا هوای فشرده برای تمیز کردن گرد و غبار از چرخ‌دنده محرک اکسترودر.
- تمیز کردن گرد و غبار از تمام فن‌های خنک‌کننده (هات‌اند، قطعه، الکترونیک).
- تمیز کردن ریل‌ها با پارچه بدون پرز و روغن‌کاری با روغن مخصوص مانند PTFE یا گریس لیتیومی سبک.
- بررسی کشش تسمه‌ها با ضربه زدن به آن‌ها؛ باید صدای "بم" و کشیده‌ای داشته باشند و شل نباشند.
نگهداری ماهانه
- بررسی سفت بودن تمام پیچ‌های شاسی.
- بررسی سفت بودن تمام چرخ‌های V-Slot یا بازرسی بلبرینگ‌های خطی برای حرکت روان و بدون لرزش.
- روانکاری پیچ‌های هادی محور Z و شفت‌ها/ریل‌های خطی.
- انجام یک فرآیند کامل تراز کردن/کالیبراسیون صفحه ساخت.
- بازرسی تمام سیم‌کشی‌ها و اتصالات برقی برای علائم سایش، به‌ویژه در نقاط متحرک، داغ شدن یا شل شدن.
- کالیبراسیون مجدد، بررسی مجدد محور Z، ارتفاع نازل از بستر، و دقت حرکات.
- بررسی دمای واقعی نازل و هیت‌بد با ترمومتر، گاهی ترمیستورها دقت خود را از دست می‌دهند؛ مقایسه دما با دماسنج خارجی توصیه میشود
نگهداری فصلی یا هر ۳ ماه
- تعویض نازل (در صورت فرسودگی): نازل برنجی معمولاً بعد از ۳۰۰-۵۰۰ ساعت پرینت (بسته به فیلامنت) فرسوده میشود.
- بازرسی کامل سیستم حرکتی: بررسی بلبرینگ‌ها، پیچ‌های تنظیم، گایدهای خطی و اطمینان از نبود لقی.
- به‌روزرسانی Firmware (در صورت لزوم): بررسی نسخه جدید Marlin یا سیستم عامل پرینتر و بروزرسانی در صورت نیاز.
|
علامت |
دلایل اصلی محتمل |
بررسی‌های نگهداری و راه‌حل‌ها |
تنظیمات نرم‌افزاری (Slicer) برای بررسی |
|
جابجایی لایه (Layer Shifting) |
سیستم حرکتی: تسمه شل، شفت/ریل کثیف یا خشک، پولی شل. الکترونیک: داغ شدن درایور موتور. |
۱. بررسی کشش تسمه ۲. تمیزکاری و روانکاری محورها ۳. بررسی فن الکترونیک برای گرد و غبار. |
کاهش سرعت چاپ و شتاب. فعال کردن Z-Hop. |
|
رشته‌ای شدن (Stringing) |
مواد: فیلامنت مرطوب. اکستروژن: دمای بیش از حد بالا، نازل کثیف. |
۱. خشک کردن فیلامنت ۲. تمیزکاری نازل |
افزایش فاصله و سرعت Retraction. کاهش دمای نازل. |
|
عدم چسبندگی لایه اول |
صفحه ساخت: ناتراز، کثیف/چرب، دمای پایین. نازل: فاصله زیاد از صفحه (Z-offset). |
۱. تراز کردن صفحه ساخت ۲. تمیز کردن کامل صفحه ساخت. ۳. تنظیم دقیق Z-offset. |
افزایش دمای صفحه ساخت. استفاده از Brim یا Raft. |
|
کمبود اکستروژن (Under-Extrusion) |
اکستروژن: نازل نیمه‌گرفته، چرخ‌دنده اکسترودر کثیف. مواد: فیلامنت گره‌خورده یا قطر نامناسب. |
۱. تمیز کردن چرخ‌دنده اکسترودر ۲. انجام Cold Pull. ۳. بررسی آزاد بودن مسیر فیلامنت. |
افزایش ضریب جریان (Flow/Extrusion Multiplier). افزایش جزئی دما. |
|
تاب برداشتن (Warping) |
صفحه ساخت: چسبندگی ضعیف، دمای پایین. محیط: جریان هوای سرد روی قطعه. |
۱. اطمینان از تمیزی و تراز بودن صفحه. ۲. استفاده از چسب‌های کمکی (مانند چسب ماتیکی). |
افزایش دمای صفحه ساخت. کاهش سرعت فن خنک‌کننده قطعه برای لایه‌های اولیه. |
⚠️ نکات ایمنی حین نگهداری
- همیشه پیش از باز کردن قطعات، دستگاه را خاموش و از برق جدا کنید.
- در حین کار با نازل داغ یا تخت گرم، از دستکش نسوز استفاده شود.
- از فیلامنتهای با کیفیت استفاده کنید؛ فیلامنت بیکیفیت باعث گرفتگی و خرابی میشود.
🧰 ابزارهای پیشنهادی برای نگهداری منظم
- آچار آلن ست کامل
- نازلکلینر یا سوزن تمیزکننده
- روغن یا گریس سبک PTFE
- الکل ایزوپروپیل ۹۹٪
- دستمال بدون پرز
- دماسنج لیزری (Infrared)
- برس فلزی کوچک
